Yeni araştırmalar iklim değişikliğinin Dünya’yı temelden değiştirdiğini öne sürüyor.
Küresel ısınma nedeniyle kutup buzları ve buzullar eridikçe, daha önce yerkürenin üstünde ve altında yoğunlaşan su artık ekvator’a doğru hareket ediyor. Dünyanın ortasındaki ekstra kütle, dönüşünü yavaşlatıyor ve bu da günlerimizi uzatıyor.
Yeni bir çalışma bu dinamiğe dair daha fazla kanıt sunuyor ve gezegenin buzundaki değişikliklerin Dünya’nın eksenini (merkezinde etrafında döndüğü görünmez çizgi) etkileyecek kadar derin olduğunu öne sürüyor. Bu dönüşümler hep birlikte, Yer’in erimiş çekirdeğinde hareket eden sıvıları etkileyen yeraltı reaksiyonlarına neden olur.
Sonuçlar geçen hafta Nature Geoscience ve Proceedings of the National Academy of Sciences adlı iki dergide yayınlandı.
Mart ayında yayınlanan benzer araştırmalarla birlikte çalışmalar, insanların gezegenin fiziksel özelliklerinin temel unsurlarını manipüle ettiğini öne sürüyor; bu süreç, küresel sıcaklıklar istikrara kavuştuktan ve eriyen buz tabakaları dengeye ulaştıktan sonra bile devam edecek.
İki yeni çalışmanın yazarlarından biri olan Zürih’teki İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü’nde uzay jeodezisi alanında yardımcı doçent olan Benedikt Soja, “İnsanların tamamen etkilediği şeyler listesine Dünya’nın dönüşünü de ekleyebilirsiniz” dedi.
Suga, Dünya’nın dönüşündeki değişimin, eğer karbon emisyonları aşırı seviyelerde devam ederse, bir gün Ay’ın neden olduğu gelgit kuvvetlerinin etkisine rakip olabilecek kadar önemli olduğunu söyledi.
Genel olarak, Dünya’nın dönüş hızı, gezegenin şekline ve kütlesinin nereye dağıldığına bağlıdır; bu faktörler, çeşitli karşıt güçler tarafından yönetilir.
Bilim insanları bunu sıklıkla bir buz patencisine benzetiyor: Patenciler kolları uzatılmış halde döndüğünde dönüşleri daha yavaş olacaktır. Ancak patenciler kollarını sıkı tutarlarsa dönüşleri daha hızlı olacaktır.
Benzer şekilde, Ay’ın yerçekiminden kaynaklanan okyanus gelgitlerinin sürtünmesi de Dünya’nın dönüşünü yavaşlatır. Suga, bunun gezegenin dönüş hızı üzerinde tarihsel olarak en büyük etkiye sahip olduğunu söyledi.
Bu arada, bazı yüksek enlem bölgelerinde Buzul Çağı buzullarının kaldırılmasından sonra yer kabuğunun yavaşça toparlanması ters yönde çalışarak gezegenin dönüşünü hızlandırır.
Her iki sürecin de Dünya’nın açısal hızı üzerinde uzun zamandır beklenen etkileri var.
Ancak artık küresel ısınma nedeniyle buzların hızla erimesi yeni ve güçlü bir güç. Suga, insanlar gezegeni karbon emisyonlarıyla kirletmeye devam ederse buz kaybının etkisinin ayınkini geçebileceğini söyledi.
“En kötü senaryoda iklim değişikliği en baskın faktör haline gelecektir” diye ekledi.
Dünyanın dönüşünü etkileyen dördüncü önemli faktör, çekirdeğindeki sıvıların hareketidir. Bilim insanları bunun gezegenin dönüşünü hızlandırabileceğini ya da yavaşlatabileceğini uzun zamandır biliyorlardı; bu eğilim 10 ila 20 yıllık aralıklarla değişebiliyor. Şu anda, Dünya’nın çekirdeği geçici olarak Dünya’nın dönüşünün biraz hızlanmasına neden oluyor ve iklim değişikliğinin neden olduğu yavaşlamayı dengeliyor.
İklim değişikliği, buzların erimesi ve gezegenin dönme eksenindeki kaymaların bir sonucu olarak Dünya’nın çekirdeğini de etkiliyor gibi görünüyor.
Yeni çalışmanın arkasındaki araştırmacılar, 120 yıllık bir kutupsal hareket modeli veya eksenin zaman içinde nasıl değiştiğini oluşturdular. Buzun erimesi nedeniyle gezegendeki kütle dağılımındaki değişikliklerin muhtemelen kutupsal hareketteki küçük dalgalanmalara katkıda bulunduğunu buldular.
Suga, on yılda bir metrelik değişimin muhtemelen iklim değişikliğinden sorumlu olduğunu tahmin etti.
Araştırma ayrıca erimiş kayanın Dünya içindeki hareketinin, kendi eksenindeki ve dönüş hızındaki değişikliklere uyum sağladığını gösteriyor; bu, Dünya yüzeyinin, iç kısmını etkilediği bir geri bildirim sürecidir.
Suga, “Rotasyon biraz değişiyor ve bunun dolaylı olarak kalbi etkileyebileceğini düşünüyoruz. Bu, doğrudan ölçülmesi kolay olmayan bir şey çünkü oraya inemiyoruz” dedi.
Bulgular, insanların zamanı nasıl anladığı ve uyduları uzaya nasıl yerleştireceğiyle ilgilidir.
Suga, “Örneğin, Mars’a yeni bir görev göndermek istiyorsak, gerçekten Dünya’nın uzaydaki durumunu tam olarak bilmemiz gerekiyor ve bu durum değişirse bir navigasyon hatası veya keşif hatası yapabiliriz” dedi.
Örneğin, Dünya’nın ekseninin 1 metre değişmesi, uzay aracının Mars’a vardığında hedefini 100 ya da 1000 metre kadar ıskalamasına neden olabilir.
Zamanın ölçülmesine gelince, Mart ayında yayınlanan araştırma, iklim değişikliğinin, dünya saatlerini Dünya’nın dönüşüyle aynı hizada tutmak için Koordineli Evrensel Zaman’a bir “negatif artık saniye” ekleme ihtiyacını geciktirdiğini ileri sürdü.
Önceki çalışmayı yöneten, UC San Diego’daki Scripps Oşinografi Enstitüsü’nde jeofizikçi olan Duncan Agnew, yeni araştırmanın kendi çalışmasına “çok iyi uyduğunu” söyledi.
Agnew, “Sonucu uzak geleceğe taşıyor ve birden fazla iklim senaryosunu ele alıyor” dedi ve Soga ve diğer katılımcı arkadaşlarının farklı bir yaklaşım benimsemesine rağmen kendisininkine benzer bir sonuca ulaştıklarını ekledi.
Agnew, “Çoklu keşifler bilimde neredeyse kuraldır ve bu da başka bir durumdur” dedi.
Her iki çalışmaya da dahil olmayan MIT’den jeofizik profesörü Thomas Herring, yeni araştırmanın aslında Dünya yüzeyindeki değişikliklerin içeride olup bitenleri nasıl etkilediğine dair fikir verebileceğini söyledi.
Herring bir e-postada “Yüzey süreçleri ile çekirdek arasındaki geri bildirim için bunu makul buluyorum” dedi ve yüzeydeki “büyük ölçekli” süreçlerin “sıvı çekirdeğe nüfuz edebileceğini” açıkladı.
“Pop kültürkolik. Web nerd. Sadık sosyal medya uygulayıcısı. Seyahat fanatiği. Yaratıcı. Yemek gurusu.”
More Stories
James Webb Teleskobu evrenin kökenlerine ve ilk yıldızlara giden ‘kayıp halkayı’ araştırıyor
Girişimci, nesli tükenen yünlü mamutun sadece 4 yıl içinde geri getirileceğini iddia ediyor
Dinozorları öldüren asteroit tek değildi: Bilim insanları, 66 milyon yıl önce ikinci bir yıkıcı uzay taşının Dünya’ya çarptığı yönünde kanıtlar keşfetti.